نمایه سازی کل نشریات کیفی جهان توسط پایگاه استنادی جهان اسلام

به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، جلسه ویدئوکنفرانس عملیاتی سازی تفاهم نامه بین مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد.

محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: مرکز منطقه‌ای علوم و فناوری و پایگاه استنادی با توجه به مسئله پاندمی ویروس کرونا و عدم امکان برگزاری جلسات حضوری، تسریع تعاملات با دانشگاه‌ها و مراکز علمی پژوهشی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، جلساتی را در قالب ویدئو کنفرانس برگزار می کند.

وی افزود: در طی این دیدارها ضمن آشنایی با ظرفیت‌ها و نیازهای دو طرف، در خصوص انجام تفاهم‌های لازم برای گسترش سطح همکاری‌ها اقدام به عمل می‌آید. ضمناً در صورتی که پیشتر بین دو طرف تفاهم‌نامه‌ای امضا شده باشد پیگیری آن تفاهم‌نامه نیز در دستور کار خواهد بود.

سرپرست پایگاه استنادی افزود: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام به عنوان یک نظام استنادی بین المللی تعاملات بسیار خوب و گسترده ای را در سطح ایران و کشورهای اسلامی برنامه ریزی یا عملیاتی کرده است که از آن جمله می توان به تعاملات متنوع با آیسسکو، سازمان D۸، سازمان OIC، کامستک، آسایهل و ... اشاره کرد.

دهقانی با مروری بر خدمات جدید مرکز منطقه ای و ISC به خصوص از آغاز سال ۱۳۹۸ به این سو، به معرفی نماگر کوید-۱۹ (https://maps.isc.gov.ir/covid۱۹/#/world)  پرداخت.

وی به معرفی رتبه بندی های جهانی ISC و D۸ که از سوی ISC انجام می شود پرداخت و گفت: رتبه بندی D۸ نقش بسیار پررنگی در بین دانشگاه های کشور های اسلامی دارد چرا که حدود ۷۵ درصد مقالات دانشگاه های کشورهای اسلامی، در هشت کشور عضو D۸ (ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه) نمایه می شود. این کشورها در رتبه بندی های بین المللی نیز نقش بسزایی در سطح کشورهای اسلامی دارند.

رئیس مرکز منطقه‌ای علوم و فناوری ادامه داد: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در حال گسترش افق دید خود و هرچه بین المللی تر کردن فعالیت ها و خدمات خود است و در یکی دیگر از گام های بعدی، نمایه سازی کل نشریات کیفی جهان را در برنامه دارد.

وی گفت: در همین راستا، از آنجا که نشریات کم اعتبار، نامعتبر و جعلی یکی از چالش های ارتباط علمی در دنیای امروز است و تاثیر منفی و مستقیمی بر کیفیت پژوهش و مرجعیت علمی کشور دارد، مسئولیت شناسایی نشریات و ناشران کم اعتبار، نامعتبر و جعلی، طبق معیارها و شاخص های علمی مصوب از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) واگذار شده است.

دهقانی گفت: حساسیت های موجود در سطح دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در خصوص کیفیت تولیدات علمی و اولویت های این حوزه در پیشبرد اهداف کلان علم و فناوری، همچنین نقشه جامع علمی کشور از جمله دلایل واگذاری این مسئولیت به ISC بوده است.

وی افزود: مسئولیت روزآمد سازی و پایش تمام این امور به صورت مداوم بر عهده پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) است و نشریات و ناشران باید برای جلوگیری از ورود به فهرست نشریات کم اعتبار، نامعتبر و جعلی، نسبت به رعایت معیار ها و ضوابط تعیین شده از سوی ISC اهتمام ورزند که این امر خود باعث ارتقای نشریات داخلی در مقایسه با نشریات دیگر کشورها خواهد شد.

دهقانی گفت: شاخص های علمی شناسایی ناشران و نشریات کم اعتبار و نامعتبر با هدف هدایت پژوهشگران به سمت انتشار کارهای علمی در مجلات معتبر بین المللی، تهیه شده و در قالب فهرستی در سامانه ای مجزا تحت عنوان فهرست نشریات کم اعتبار، جعلی و نامعتبر ارایه شد است. در حال حاضر این فهرست شامل سه هزار و ۱۶۴ نشریه کم اعتبار، نامعتبر یا جعلی است که البته فهرست نشریات به طور مرتب و با ذکر تاریخ به روز رسانی می شود.  

دکتر وحید احمدی، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه این جلسه افزود: مرکز تحقیقات با داشتن هفت گروه علمی وظایف مهمی از جمله شناسایی درخت علم و مطالعه در تعیین سهم مطلوب کشور از آن در آینده؛ تحقیق در بومی‌سازی روش های علمی سنجش علم و فناوری و تعیین وضع موجود با استفاده از این روش ها؛ مسأله‌شناسی نظام علمی کشور با تمرکز بر حوزه پژوهش و فناوری با رویکرد فرابخشی را برعهده دارد.

وی افزود: تصمیم‌سازی، خط‌ مشی‌ سازی و تهیه راهبرد و برنامه برای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب؛ مطالعه و ارائه روش‌های مناسب ترویج علم در راستای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه علمی؛ انجام تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای، کاربردی بر اساس اصل مأموریت‌گرایی و با تمرکز خاص بر زمینه‌های سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی از دیگر وظایف این مرکز است.

رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور یادآور شد: این مرکز متولی تهیه گزارش پایش و ارزیابی بخش آموزش، پژوهش و فناوری کشور است و در این طرح با هدف تحلیل وضعیت علم، فناوری و نوآوری ایران در حوزه‌های پژوهش و فناوری، آموزش عالی و عمومی، روندهای چهار سال گذشته و تحلیل و شناسایی مهم‌ترین چالش‌ها و مسائل فراروی پژوهش و فناوری، یک مطالعه پیمایشی در خصوص وضعیت علم و فناوری و نوآوری در کشور انجام خواهد شد. بدین منظور در گام اول شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی با توافق بین کارفرما و مجری نهایی خواهد شد.

وی افزود: پیرو تفاهم نامه امضا شده بین دو مجموعه، تشکیل کمیته مشترک با اولویت بندی مفاد تفاهم نامه ضروری است و امید است با پیگیری این کمیته مشترک و برگزاری نشست های مجازی در همین خصوص، در سال ۱۳۹۹ دست کم دو بند از این تفاهم نامه عملیاتی سازی شود.

احمدی با توجه به پتانسیل ها و ماموریت های گسترده دو مجموعه در سطوح ملی و بین المللی، به همکاری دو مجموعه برای تحلیل گزارش های علم و فناوری تاکید کرد و گفت: مرکز منطقه ای، پایگاه استنادی و مرکز تحقیقات باید از تمام ابزارهایی که در اختیار دارند برای انتقال و تبادل دانش با دنیای علم استفاده کنند.

در ادامه، دکتر منصور حقیقت معاون پژوهش و فناوری ISC گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با توجه به ماموریت های ملی و بین المللی که دارد، می تواند با مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به منظور پیشبرد اهداف کلان سیاست گذاری های علمی کشور تعاملات علمی بسیار مفیدی داشته باشد.  

حقیقت با بیان اینکه  یکی از مهمترین شاخص های علمی کشور معتبر بودن محل انتشار یافته های علمی در مجلات بین المللی است، گفت: یکی از ماموریت ها و وظایف اساسی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ثبت و ارزش گذاری کمّی و کیفی و رتبه بندی نشریات و سایر تولیدات علمی در زیرمجموعه های پایگاه پس از طی مراحل ارزیابی است.

وی گفت: سطح بندی نشریات، بر مبنای ارزیابی بر اساس ساختار و نیز مبتنی بر داده های علم سنجی در سه دسته «نشریات اولیه» (Primary List)، «لیست انتظار» (Waiting List)  و «نشریات هسته» (Core Collection) در گروه بررسی های  استنادی ISC در حال انجام است که پژوهشگران و اعضای هیئت علمی  می توانند با مراجعه به وبگاه پایگاه استنادی و بخش سامانه نشریات علمی جهان اسلام از این سامانه استفاده کنند.

معاون پژوهش و فناوری ISC افزود: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام برای تمام دانشگاه ها در حال طراحی سامانه ای است که در آن اطلاعاتی از قبیل نام اعضای هیئت علمی، مقالات و نمودارهای تحلیلی وضعیت علمی دانشگاه، حوزه های موضوعی علمی دانشگاه گنجانده می شود. این امر به یکدست شدن و استاندارد سازی وابستگی سازمانی کمک فراوانی خواهد کرد.

دکتر محمدرضا فلاحتی قدیمی فومنی مشاور ریاست و مدیر اداره روابط عمومی و همکاری‌های علمی بین‌المللی مرکز منطقه‌ای و ISC در ادامه جلسه گفت: با توجه به شرایط کنوی و شیوع ویروس کرونا، از بهمن سال ۹۸، مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری پایگاه های مقالات فارسی تمام متن خود را به صورت رایگان در اختیار جامعه علمی قرار داده است.

وی پیشنهاد کرد: کارگروه عملیاتی سازی تفاهم نامه فعال سازی شود. همکاری های مشترک علمی در تالیف و ترجمه کتاب های مطرح در حوزه های پر کاربرد آینده (لبه علم)، همکاری دو مجموعه برای تهیه شبکه محققان کشور، همکاری مشترک در تعاملات بین الملل و به خصوص در سطح کشورهای اسلامی و همکاری در سیاستگذاری های علم، پژوهش و فناوری به خصوص در حوزه رتبه بندی دانشگاه ها و اعتبار سنجی نشریات صورت گیرد.

در این جلسه مقرر شد کمیته ای مشترک از هر سه مجموعه مرکز منطقه ای، پایگاه استنادی و مرکز تحقیقات برای عملیاتی سازی تفاهم نامه تشکیل و اولویت های اجرایی مشخص شود.

مقرر شد درخصوص انجام طرح های پژوهشی و تالیف و ترجمه کتاب های مطرح در حوزه های پر کاربرد آینده (لبه علم) با مشارکت جامعه علمی، بین سه مجموعه همکاری انجام شود.

همچنین مقرر شد همکاری مشترک در تعاملات بین الملل و به خصوص در سطح کشورهای اسلامی صورت پذیرد و در سیاست گذاری های علم، پژوهش و فناوری به خصوص در حوزه رتبه بندی دانشگاه ها و اعتبار سنجی نشریات همکاری شود.