«کتاب» دستمایه خلق آثار در یک نمایشگاه شد

به نقل از روابط عمومی نمایشگاه، نخستین نمایشگاه انفرادی آثار معصومه مهتدی با عنوان «مسخ» تا ۱۱ مهر در گالری باوان برپاست و مهتدی هنرمند مفهوم گرا که به هنرهای جدید و مفهومی گرایش دارد، در این نمایشگاه، پنج مجموعه از آثار تعاملی خود را به نمایش گذاشته است.

معصومه مهتدی درباره عنوان نمایشگاه «مسخ» گفت: واژه مسخ، خود مسخ گشته و پیش از آنکه معنای آنکه به ذهن برسد یادآور کتاب کافکا است، همچنین مسخ یکی از مهمترین موضوعاتی است که در عصر مدرن برای نشان دادن هویت تکه پاره انسان‌ها مورد توجه نویسندگان قرارگرفته است. شخصیت اصلی این داستان‌ها دچار مسخ جسمی یا روحی می‌شود تا معنا و محتوای مورد نظر نویسنده را به مخاطب منتقل کند اما از آنجا که فکر می‌کنم محتوا در ذهن مخاطب تغییر شکل می‌دهد و هرگز نویسنده مخاطبی مانند خودش برای فهم اثرش پیدا نمی‌کند، داستان‌ها را از منظر خود دوباره ارائه کرده‌ام.

وی بیان کرد: دراین نمایشگاه تلاش کردم مفهوم مسخ را به شکل‌های مختلف به نمایش بگذارم پنج کتاب گاو، کرگدن، دل سگ، کوری و زمانی که یک اثر هنری بودم را دستمایه خلق آثارم قرار دادم. کتاب‌هایی که با تا زدن خلق شده‌اند؛ در واقع کتاب‌هایی هستند که به زبان غیرقراردادی اوریگامی نوشته شده‌اند و قابل خوانش نیستند و تغییر فرم را از شکلی به شکل دیگر را نمایش می‌دهند. در برخی از آنها زیرنویس‌هایی وجود دارد که در واقع بخش‌هایی از کتاب اصلی به انتخاب من هستند، به عنوان خواننده گویی متن جدیدی را به وجود آورده‌ام.

مهتدی درباره شیوه کارش برای خلق آرتیست بوک هایی که با تا زدن شکل گرفته است، توضیح داد: ابتدا کتاب‌ها توسط صحاف در قطع و رنگ مورد نظر من ساخته می‌شوند. سپس مرحله به مرحله اوریگامی‌ها را می‌سازم و عکاسی می‌کنم. خط تا را نگه می‌دارم و فضاهای اطراف را برش می‌دهم. درنتیجه، کارم یک حجم تو خالی برش خورده می‌شود، نه یک حجم سه بعدی قابل لمس.

وی همچنین درباره کتاب‌های بافتنی گفت: در کتاب‌های بافتنی، از یک کتاب جملات آن را نگاه داشتم و خطوط سفید ما بین جملات را از کتاب بیرون کشیدم در کتاب دیگر دقیقاً برعکس کار کردم؛ یعنی جملات را بیرون کشیدم و خطوط سفید را نگاه داشتم، بعد شروع به بافتن دو کتاب در دل هم کردم. دراین مجموعه فرم داخلی صفحه‌ها برایم مهم بود و نمی‌خواستم شیوه بافتن کتاب‌ها به گونه‌ای باشد که دو صفحه شبیه به هم شوند در هر صفحه می‌خواستم به فرم جدیدی برسم.

این هنرمند در ادامه گفت: در این مجموعه محتوا پیوسته به فرم نزدیک و نزدیکتر می‌شود تا جایی که همان اندک کلمات قابل خوانش در کتاب‌ها حذف و فرم انها به صورت نقشه فرش بر روی کاغذ مخصوص این کار طراحی می‌شوند و با تغییر زمینه محتوا مسخ می‌شود. در اثر تعاملی درآغاز کلمه بود، نقشه یکی از صفحه‌های کتاب بافته شده را در قالب فرش بافتم و در بخش دیگر، تمام صفحات یکی از کتاب‌های اوریگامی را با فلز ساختم و در بالای آن نصب کردم درواقع دو کتاب با هم در یک اثر به شیوه‌ای جدید و مسخ شده حضور دارند.

وی افزود: این اثر تعاملی در واقع به این موضوع اشاره دارد که شروع آفرینش به کلمات ربط دارد و با اینکه به نوعی از کتاب خارج شده‌ایم اما بازهم با کلمات به داخل کتاب فرا خوانده شده‌ایم. این ایسنتالیشن به نوعی مخاطب را به درون جهان کتاب فرا می‌خواند.

زروان روحبخشان هنرمند و کارشناس هنری درباره نمایشگاه «مسخ» گفت: «مسخ» یکی از بهترین نمایشگاه‌هایی است که در یک سال اخیر دیدم و با توجه به علاقه ام به آرتیست بوک خیلی به سلیقه من نزدیک بود. در سال‌های اخیر در نمایشگاه‌هایی که برپا می‌شود، آرتیست بوک متعددی به نمایش درآمده اما تا به امروز با نمایشگاهی انفرادی که این قدراز مدیوم کتاب استفاده کرده باشد، روبرو نشده بودم.

وی بیان کرد: در نمایشگاه مسخ، هنرمند ربط جالبی میان رج زدن خطوط و سطور کتاب‌ها با شکل گیری تار و پود فرش پیدا کرده بود و در نهایت نقشه برخی از صفحات بافته شده کتاب‌ها را در قالب نقشه فرش نیز ارائه داده بود. کلمه‌ها در کتاب‌ها، تلاش می‌کنند تا مفهومی که مدنظر نویسنده است را بیان کنند اما دراین مجموعه همه چیز کمک کرده بود تا مخاطب از دریافت معنای کتاب‌ها دور شود و در نقشه فرش‌ها، دریافت معنا واقعی کتاب برای مخاطب غیرممکن شده بود. تنها هنرمند با ارجاعی که پایین کار مثلاً به صفحه ۱۱ کتاب کوری داده است، به من مخاطب یادآور می‌شد؛ این اثر نقشه صفحه فلان کتاب است و من را ترغیب می‌کرد، بروم آن کتاب بافته شده را ورق بزنم و صفحه مدنظر را ببینم.

روحبخشان گفت: این نمایشگاه من را به یاد هنر قطاعی و فرش انداخت، کتاب‌هایی که با تا زدن خلق شده‌اند؛ از یک طرف برای من تداعی گر هنر اوریگامی و از سوی دیگر یادآور هنر قطاعی بودند. در اوریگامی وقتی کاغذی تا می‌خورد در نهایت به یک فرم هندسی می‌رسد اما در هنر قطاعی طرح‌ها از کاغذ اصلی برش می‌خورند و کاغذ برش خورده باقی می‌ماند؛ اتفاقی که در بخشی آثار این نمایشگاه شاهد آن هستیم.

وی درباره چیدمان زمانی که یک اثر هنری بودم، نیز گفت: اتفاق خوشایندی که در این اثر می‌افتد این است که مخاطب به شکل ملموس جزئی از اثر می‌شود؛ زمانی که می‌خواهد سطرهای متن‌های این کتاب را که بر روی دیوار نقش بسته‌اند بخواند، سایه خودش مانعی برسر دریافت معنا می‌شود و به شکل دیگری دوباره مسخ دراین مجموعه اتفاق می‌افتد. دراین نمایشگاه با هنرمندی خستگی ناپذیر روبرو هستیم که ایده‌های متنوعی دارد و ایده‌هایش را به شکل‌ها و فرم‌های متعالی و متنوعی به نمایش گذاشته است.

کامبیز صبری هنرمند مجسمه‌ساز نیز درباره نمایشگاه «مسخ» گفت: نمایشگاه مسخ یکی از نمایشگاه‌های پیشرو ایران در سال اخیر است و از ارزش‌های بصری بالایی نیز برخوردار است. این نمایشگاه و رویکرد هنرمند در هنر جدید، مخاطب را غافلگیر می‌کند. مهتدی هنرمند سختکوش و پر ایده‌ای است و کار او به این دلیل که برای بیان ایده شخصی اش زحمت زیادی کشیده بسیار ارزشمند است. در سال‌های اخیر جای آثار بصری که تفکر در خلق و شکل گیری آنها سهم بیشتری داشته باشد، کمرنگ شده بود.

به گفته وی، در این نمایشگاه مهتدی به خوانش جدیدی از کتاب‌هایی که دست مایه کارش کرده رسیده و برای خلق آثارش هندسه به کمک او آمده است. منیر فرمانفرما یکی از سرآمدان این نوع هنر است که در آثارش هندسه سهم بسزایی دارد. اگر به آثار هنرمندان مکتب سقاخانه نگاه کنیم در آثار آنها نیز هندسه سهم بسزایی دارد.

صبری درباره مجموعه نقشه فرش‌ها گفت: مهتدی هنرمندی مفهوم گراست و با اینکه نقشه فرش کشیده، اما به هیچ وجه کار او جنبه صنایع دستی و دکوراتیو پیدا نکرده و در آثارش بیش از هر چیز به دنبال بیان مفاهیم بنیادی بوده است. یکی از درخشان‌ترین آثار این نمایشگاه اینستالیشن «در آغاز کلمه بود» است. در این اثر، مهتدی تلاش کرده ایده‌هایش را با هندسه و هنر بافت در فضا گسترش بدهد و به مجسمه‌سازی نزدیک شده است.

معصومه مهتدی متولد ۱۳۶۲ اصفهان و کارشناس نقاشی از دانشگاه آزاد و کارشناس ارشد نقاشی از دانشگاه الزهرا است. او تاکنون آثارش را در بیش از ۲۰ نمایشگاه گروهی در ایران و اروپا به نمایش گذاشته و در جشنواره‌ها و رویدادهای تجسمی نیز توانسته به موفقیت‌های متعددی دست یابد. او دارنده طوبای یازدهمین جشنواره تجسمی فجر در بخش هنرهای جدید است. او همچنین تقدیرشده جشنواره دامون فر، برگزیده دومین جشنواره جایزه ویستا، برگزیده دوم اولین دوره جشنواره تجسمی نفس، برگزیده اول ششمین دوره هنرهای معاصر پرسبوک است.