رد شایعه از دست رفتن بازارهای گازی ایران؛ توسعه صادرات در دولت سیزدهم رخ داد

به گزارش ایرنا، ایران از سال ۲۰۰۱ میلادی به جمع صادرکنندگان گاز جهان پیوسته است. در این سال ایران و ترکیه در قراردادی ۲۵ساله، تجارت گاز را آغاز کردند.

پس از آن با وقفه‌ای نسبتاً طولانی تا میانه دهه ۹۰ شمسی، ترکیه تنها مشتری عمده گاز ایران بود. با رایزنی‌های انجام شده عراق نیز به جمع واردکنندگان گاز ایران پیوست. با این حال ایران تنها سهمی ۲ درصدی از بازار تجارت گاز جهان را دارد؛ این در حالی است که همواره تلاش کرده تا بازار گاز خود را به موازات افزایش تولید توسعه دهد. از همین رو برنامه صادرات گاز به پاکستان و همچنین عمان نیز مطرح است.

ایران در دولت سیزدهم تلاش کرده تا علاوه بر افزایش سهم خود در بازار جهانی گاز، خود را به‌عنوان شریکی قابل‌اعتماد در این بازار معرفی کند.

در نخستین گام نیز آغاز قرارداد سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان آغاز شد و در ادامه حجم آن تا ۲ برابر افزایش پیدا کرد.

ایران همچنین توانست بخشی از طلب گازی خود را از عراق دریافت کند. تا آنجا که بهار امسال، «احمد موسی» سخنگوی وزارت برق عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی این کشور (واع) گفت: وزارت برق عراق تماس‌هایی در خصوص افزایش صادرات گاز ایران به این کشور به‌منظور فعال‌کردن نیروگاه‌های تولید انرژی با طرف ایرانی دارد و اکنون میزان صادرات افزایش یافته و به روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب رسیده است.

وی افزود: عراق رایزنی‌هایی با طرف ایرانی در راستای افزایش تدریجی صادرات گاز دارد و طرف ایرانی نیاز عراق را درک می‌کند.

احمد موسی بیان داشت: ما اکنون به ۵۰ تا ۵۵ مترمکعب گاز ایرانی نیاز داریم و امیدواریم که از طریق تماس و رایزنی با ایران به این میزان برسیم.

با این حال، مواردی مانند تحریم و البته رشد بی‌سابقه مصرف داخلی گاز، نگرانی‌ها را نسبت به کاهش صادرات گاز بیشتر کرد.

اما مدیریت گاز در دولت سیزدهم باعث شد نه‌تنها صادرات گاز کاهش پیدا نکند که رشد حدود ۲ درصدی صادرات گاز طبیعی کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته (با وجود محدودیت‌ها) محقق شود.

این مهم در حالی محقق شد که گازرسانی و تامین پایدار گاز در بخش‌های خانگی و تجاری بدون قطعی و افت فشار در همه مناطق کشور با وجود سرمای شدید هوا در زمستان ۱۴۰۰ و نیز انجام برنامه‌های اجرایی پایداری سوخت موردنیاز نیروگاه‌های کشور تداوم داشت.

 همچنین رکورد تاریخی مصرف بیش از ۶۹۰ میلیون مترمکعب در روز گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیر عمده در زمستان سال ۱۴۰۰ ثبت شد، اما برخلاف سال ۹۹ از قطع گاز و برق خبری نبود.

از سوی دیگر، سوخت نیروگاه‌ها و افزایش سطح مخازن نفتگاز نیروگاه‌ها به ۲.۹ میلیارد لیتر (بالاترین سطح ذخایر نفت گاز در سال‌های اخیر) به صورت پایدار تامین شد، با وجود آنکه سطح ذخایر سوخت نیروگاه‌ها در زمان تحویل دولت ۳۰ درصد کمتر از سال قبل از آن بود.

با این حال دولت سیزدهم در توسعه دیپلماسی انرژی خود در بازار گاز در همین جا متوقف نماند. در هفتمین نشست شورای‌عالی همکاری ایران- ترکیه، جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تامین انرژی پایدار برای ترکیه از طریق صادرات گاز اعلام کرد. در این زمینه توافق شد تمدید قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه برای ۲۵ سال آینده و افزایش میزان صادرات گاز در دستور کار طرفین قرار بگیرد که مذاکرات آن آغاز شد.

رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرد که کشورش واردات نفت و گاز از جمهوری اسلامی ایران را افزایش خواهد داد.

«رجب طیب اردوغان» درباره تجارت با همسایگان گفت: تجارت و همکاری‌های دوجانبه با کشورهای همسایه ادامه خواهد داشت و در عین حال، هدف آنکارا تقویت خرید نفت و گاز از ایران است.

اما این پایان راه نیست. ایران می‌تواند با افزایش صادرات گاز به ترکیه و تقویت سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان، به صورت غیرمستقیم در بازار گاز اروپا حضور داشته باشد.

صادرات گاز مستقیم ایران به اروپا با توجه به طولانی بودن مسافت و عبور خط لوله از چند کشور مختلف چندان اقتصادی نیست. ایران باید ترانزیت فی بالایی پرداخت کند که در نهایت قیمت گاز صادراتی از قیمت تمام شده آن ارزان‌تر خواهد بود.

بنابراین منطقی است که ایران از ظرفیت همسایگان خود برای گسترش بازار گاز استفاده کند.

موضوعی که مورد توجه رئیس جمهور ترکیه نیز بوده است. اردوغان آمادگی کشورش برای تقویت همکاری با اتریش در زمینه انتقال گاز طبیعی از دریای خزر و دریای مدیترانه به اروپا را اعلام کرد.

وی، موقعیت ترکیه برای انتقال منابع انرژی از دریای خزر و شرق مدیترانه به اروپا از طریق خاک ترکیه را راهبردی توصیف کرد و با اشاره به اینکه اتریش مرکز مهم توزیع گاز طبیعی در اروپا است، آمادگی آنکارا را برای تقویت همکاری‌های خود با وین در این زمینه اعلام کرد.

بنابراین تمدید قرارداد گازی با ترکیه و اتصال شبکه این کشور به اروپا در عمل می‌تواند گاز ایران را به اروپا برساند بدون آنکه هزینه‌ای بر کشور تحمیل کند.

از همین رو برخی ادعاها مبنی بر از دست رفتن بازار گاز ایران به دنبال جنگ روسیه و اوکراین چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. ایران پیش از این صادرات گازی به اروپا نداشته و تمرکز خود را بر توسعه بازار گاز با خط لوله و کشورهای همسایه گذاشته است.