ساخت واکسن کرونا در چه شرایطی اتفاق می افتد

محمدحسین یزدی، اظهار داشت: در حال حاضر برای کنترل این پاندمی گریزی از اینکه واکسن آن باید ساخته شود، وجود ندارد.

وی افزود: آخرین پاندمی که در دنیا اتفاق افتاد در ۱۹۱۸-۱۹۲۰، آنفلوانزای اسپانیایی بود. در آن زمان واکسنی برای پیشگیری از این بیماری وجود نداشت اما مقایسه امکانات امروز ما با آن زمان نشان می دهد که انتظار ساخت واکسن از جوامع علمی بسیار بالا است.

یزدی گفت: اگر گفته می شود که علیه برخی عوامل مانند اچ آی وی و…، نمی توان واکسن ساخت این عمدتاً به دلیل تغییرات آنتی ژنی و گوناگونی گسترده این ویروس ها است. اما در مورد ویروس کرونا چنین چیزی (تغییرات آنتی ژن های سطحی) مشاهده نشده. پس احتمال رسیدن به واکسن در این مورد بسیار بالا است.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران، ادامه داد: به طور کلی هر واکسنی از زمان اقدام به ساخت تا ورود به بازار در بهترین شرایط دو تا سه سال زمان نیاز دارد. البته در مقابل ویروس کرونا چون در حالت اورژانس جهانی هستیم، این حالت اضطرار جهان را وادار می کند که برای افزایش سرعت رسیدن به واکسن، برخی از قوانین و مقررات زمانبر نادیده گرفته و برخی سختگیری ها تسهیل شوند.

مدیر گروه ایمنوتراپی پژوهشکده علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران، افزود: با این حال هنوز برای ساخت واکسن کرونا ۱۲ تا ۱۸ ماه زمان لازم است. این زمان صرف ساخت واکسن، فرموله شدن آن، سنجش پایداری و تست های اولیه روی حیوان که در صورت مثبت شدن جواب واکسن مورد نظر وارد کارآزمایی های بالینی ۱و۲و۳ می شود که هرکدام برای انجام چندماه وقت نیاز دارد.

یزدی گفت: اولین کارآزمایی بالینی بررسی safety و Toxicity است که نشان می دهد واکسن safe است و فرد دریافت کننده آن دچار عوارض نخواهد شد. کارآزمایی بالینی مرحله دوم نشان دهنده این است که واکسن efficiency هم دارد یا خیر. کار آزمایی بالینی سوم در وسعت بیشتر و افراد بیشتر نشان می دهد که واکسن می تواند کارآیی لازم را داشته باشد یا نه.

وی افزود: در همین لحظه بیش از ۱۰۰ کاندیدا برای ساخت واکسن وجود دارد که از جمله آنها می توان به کمپانی ها، انستیتوها و موسسات تحقیقات خیریه علاوه بر مجموعه های دانشگاهی اشاره کرد. در کشور ما نیز ۶ تا ۷ کاندید معرفی شده است و موسسات مختلف درحال انجام تحقیقات لازم روی این موضوع هستند. اینکه کدام یک از این کاندیدها موفق به ساخت اولین واکسن دارنده لیسانس و تاییدیه نهایی کاربرد انسانی، وارد بازار شود یک بحث رقابتی بین کشورها هم هست.

یزدی گفت: البته این رقابت از جهت افزایش سرعت در ساخت یک امتیاز مثبت محسوب میشود اما ممکن است با توجه به نیاز تعداد زیادی از مردم جهان به این محصول و به تبع آن ارزش اقتصادی بالا، باعث ایجاد یک رقابت تجاری شود و مسئله اول که سلامت مردم است در رده پایین تر قرار گیرد.

وی افزود: خوشبختانه به دلیل وضعیت حاکم بر جهان یک اجماع جهانی به وجود آمده است که بر اساس آن، این واکسن نمی تواند در اختیار و انحصار یک شرکت خاص باشد. چراکه موضوع تحت نظارت سازمان ملل و WHO است. اخیراً هم مجمع عمومی سازمان ملل با تعداد رای بالا این امر را تصویب کرد که اگر واکسنی ساخته شود باید به صورت عادلانه و در تمام کشورها با قیمت عادلانه توزیع شود.