پیاده سازی گمرک هوشمند تا پایان سال

سید روح اله لطیفی اظهار داشت: گمرک ایران، تبدیل به سازمانی الکترونیکی شده است که با حذف کاغذ از فرایندهای خود همه رویه‌ها، ازجمله مکاتبات، تشریفات گمرکی، مجوزها، پرداخت‌ها و کنترل‌ها را به صورت الکترونیکی دنبال می‌کند و در حال حاضر در صدد اجرای گمرک هوشمند برای حذف مداخلات انسانی و انجام امور محوله قانونی و هدایت ذینفعان و خدمات گیرندگان در مسیرگمرک هوشمند است.

سخنگوی گمرک ایران ادامه داد: در حال حاضر چندین پروژه هوشمند سازی گمرک به طور همزمان در حال انجام است که می‌توان به مجازی سازی هوشمند نظارت‌های گمرکی، با راه اندازی شبکه‌های اجتماعی فعالان اقتصادی و گمرک موبایل با هدف رونق تولید، تسهیل تجارت و توسعه صادرات کالا و خدمات اشاره کرد.

وی افزود: حرکت به سمت گمرک موبایل به منظور پوشش کلیه فرآیندها و تشریفات گمرکی و نیز به کار گیری بستر یکپارچه اطلاع رسانی و ایجاد شبکه گسترده فعالان و ذی نفعان مجاز اقتصادی از جمله راهکارهای نوین سیستم‌های اطلاعاتی گمرک در کشورهای پیشرفته جهان است که گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز به همین منظور با بکارگیری توان داخلی و دانش بومی نسبت به این امر خطیر اقدام کرده و فاز اول این موضوع در هفته دولت سال گذشته آغاز شده و در حال حاضر با راه اندازی شبکه اجتماعی «ما» در حال پیگیری است.

لطیفی در خصوص عبور از شرایط کرونایی کشور در بهره مندی از سازمان الکترونیک گفت: با وجود بستر لازم در گمرک ایران و برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا نیز علاوه بر فراهم کردن دسترسی از راه دور، امکان اتصال مدیران و نیز کارکنان گمرک به سامانه‌های مرتبط سازمانی از طریق شبکه اجتماعی یاد شده فراهم شده است.

دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک تصریح کرد: علاوه بر این گمرک ایران مجازی سازی را در فاز اول با پیاده سازی طرح کارشناس مجازی با توجه به سیاست کنترلی هوشمند و نیز توزیع عادلانه فعالیت‌های گمرکی و افزایش سرعت ترخیص کالا در دستور کار خود قرار داده و اقدام به یکسان سازی عملیات گمرکی و توزیع اتوماتیک اظهارنامه‌ها در کل کشور کرده است.

سخنگوی گمرک ایران در خصوص پروژه کارشناسان مجازی گمرک، افزود: برای هوشمند سازی فرآیند فوق و بهبود سطح کیفیت رسیدگی به پرونده‌ها و کاهش زمان پاسخگویی کارشناسان مجازی از روش‌های داده کاوی برای ارجاع سند متناسب با تخصص کارشناسان استفاده شده و پیاده سازی آن در فاز اول در سامانه صورت گرفته و آماده بهره برداری در گمرکات اجرایی است.

لطیفی در خصوص بهره گیری از ابزارهای هوشمند برای کاهش مدیریت ریسک، اظهار داشت: بکارگیری مدیریت ریسک هوشمند و پویا و نیز اعتبارسنجی و بررسی ریسک اجتماعی و مالی و توسعه اظهارنامه‌های مسیر سبز به بیش از ۵۱ درصد در سال ۹۸ صورت پذیرفته است و در تلاش هستیم با این روش و قرار گرفتن ۶۵ درصد اظهار نامه‌ها در مسیر سبز باعث کاهش ایستایی و توقف کالا در گمرکات به منظور تسهیل تجارت باشیم و برای سرعت بخشی یسشتر به این امر راه اندازی مسیر آبی نیز در دست اقدام است.

وی در خصوص پروژه‌های دیگر گمرک در حوزه هوشمند سازی گفت: هوشمند سازی و پارامتریک کردن کامنت ها در سامانه جامع گمرکی برای تسریع در فرآیند رفع تعهدات ارزی (بانک مرکزی) پیاده سازی شد و در چندین گمرک از جمله گمرکات تهران، بندرامام، زاهدان و… عملیاتی شده است.

لطیفی در خصوص کنترل هوشمند کالا نیز افزود: بکارگیری کنترلهای نامحسوس و غیر مزاحم با استفاده از تجهیزات پلمب الکترونیک، ایکس ری، دوربین‌های مداربسته، راهبند و پلاک خوان و انتقال دیتاها به مرکز برای پردازش کالا و کنترل کالا در جاده‌های کشور از طریق پلمب الکترونیکی و آنتن‌های RFID برای تسهیل تشریفات، کنترل و فرآیند گمرکی با اتکا به نیروهای جوان و متعهد و استفاده از توان داخلی از دیگر اقدامات گمرک در زمینه هوشمندسازی است.

دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک از پیگیری و راه اندازی دروازه مشترک مجازی در سطح منطقه‌ای و بین المللی خبر داد و گفت: توسعه دروازه مشترک مجازی برای ایجاد ارتباطات در سطح منطقه‌ای و بین المللی و تبادل اطلاعات سیستمی با دستگاه‌های دخیل در فرآیند تجارت و سایر کشورها در راستای پیشگیری و مقابله با قاچاق کالا و بکارگیری هوشمند داده‌های بزرگ از طریق پنجره واحد ملی و بین المللی از دیگر اقدامات گمرک است.

سخنگوی گمرک ایران اظهار داشت: علیرغم محدودیت‌های بین‎المللی مختلف ایجاد شده در طی سال‌های اخیر، اقدامات مؤثری در کشور طی دوره‌های مختلف برای بهبود زیرشاخص مورد بحث صورت پذیرفته است و در بازه زمانی سال‎ ۲۰۰۹ لغایت ۲۰۱۱ رشدی ۱۱ پله‎ای را در شاخص تجارت فرامرزی را شاهد بودیم.

وی افزود: با نگرشی واقع‎بینانه از وضعیت تجارت در سطح بین‎المللی و همچنین بررسی ظرفیت‌های ملی، برنامه‌های هدفمندی تدوین و طی سال‌های بعد اجرایی شد که دستاورد این اقدامات هدفمند در سال ۲۰۱۷ معادل یک پله، سال ۲۰۱۸ معادل چهار پله و در سال ۲۰۱۹ نظاره‎گر رشدی ۴۵ پله‎ای و در سال ۲۰۲۰ بدون تغییر امتیاز و با حفظ شرایط با کاهش ۲ رتبه‌ای در این زیرشاخص مواجه بودیم که بیشترین رشد را در مدت ده سال گذشته در سال ۲۰۱۹ شاهد بودیم.

لطیفی توضیح داد: میزان تغییر زیرشاخص مورد بحث در آخرین گزارش، بیشترین رشد را طی ده سال گذشته دارا بوده و همچنین متن قابل استناد درگزارش با مضمون «جمهوری اسلامی ایران تجارت را به دلیل تقویت پنجره واحد تجارت فرامرزی ملی قوت بخشیده است.» مبیّن اقدامات مؤثر گمرک جمهوری اسلامی ایران در تسهیل فرآیند تجارت خارجی کشور متناسب با ظرفیت‌ها و منابع تخصیصی است.

وی با اشاره به تغییرات محسوس در عملیات گمرکی گفت: در رویه صادرات در مؤلفه زمان صرف شده از ۷ روز به یک روز و در مؤلفه هزینه ۳۱ درصد بهبود را تجربه کرده‎ایم. همچنین این مقادیر در رویه واردات نیز به ترتیب در زمان از ۲۴ روز به ۴روز و در هزینه ۱۲ درصد را بیان می‌کند.

لطیفی در خصوص نتایج اقدامات گمرک در گزارش‌های بین المللی توضیح داد: همچنین بهبود عملکرد گمرک در دو گزارش جهانی دیگر یعنی شاخص عملکردی لجستیک و شاخص رقابت پذیری منتشر شده نیز از دیگر نتایج مؤثر و قابل ذکر است. بدین ترتیب شاخص عملکردی لجستیک که توسط بانک جهانی منتشر شده زیر شاخص کارآیی فرایندهای ترخیص کالا از رتبه ۱۱۰ در سال ۲۰۱۶ به رتبه ۷۱ در سال ۲۰۱۸ ارتقا پیدا کرده که با رشدی معادل ۳۹ پله‌ای همراه بوده است.

وی افزود: همچنین در گزارش شاخص رقابت پذیری سال ۲۰۱۸ میلادی که توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شد، گمرک ایران در زیر شاخص ترخیص کالا با ارتقا جایگاه از رتبه ۹۹ در سال ۲۰۱۷ به رتبه ۷۱ در سال ۲۰۱۸ توانست به ۲۸ پله صعود دست یابد که نشانگر نتایج اقدامات مؤثر و مثبت گمرک جمهوری اسلامی ایران در ارتقا و بهبود تجارت بین الملل بوده است که با اجرای پروژه‌های هوشمند سازی در گمرک علاوه بر تسهیل تجارت، امکان کنترل و نظارت دقیق‌تر را فراهم می‌کند.