مدیرعامل انجمن دیابت ایران: خودمراقبتی بیماران دیابتی با آموزش شروع می‌شود

 امیرکامران نیکوسخن، در حاشیه چهارمین رویداد نووکرسامیت که با حضور بیش از ۱۵۰ نفر از پزشکان، متخصصان تغذیه، سیاست‌گذاران، سازمان‌های بیمه‌گر و نمایندگان انجمن‌های بیمارمحور از سراسر کشور به ‌صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: جمعیت دیابت در جهان حدود ۴۶۳ میلیون نفر است و تا سال ۲۰۳۰ از مرز نیم ‌میلیارد خواهد گذشت و این تعداد تا سال ۲۰۴۵ به ۷۰۰ میلیون خواهد رسید. این افزایش دیابت در همه نقاط دنیا یکسان نیست. براساس آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت، افزایش شیوع دیابت از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۴۵ برای منطقه اروپا ۱۵ درصد است، ولی متاسفانه در منطقه ما که بر اساس تقسیم‌بندی‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستیم تا ۹۶ درصد خواهدبود و بعد از آفریقا که با ۱۴۳ درصد بالاترین رتبه را دارد ما در جایگاه دوم قرار داریم. 

رئیس کمیته آموزش فدراسیون بین‌المللی دیابت در منطقه، ادامه داد: دیابت بیماری است که هزینه بسیاری را بر جامعه تحمیل می‌کند. تخمین فدراسیون بین‌المللی دیابت این است که هزینه درمان دیابت و عوارض آن در دنیا تا ۱۰ سال آینده از ۸۰۰ میلیارد دلار بگذرد. پس ببینید که دیابت بیماری است که شیوع بسیار بالایی دارد و هزینه‌بری بسیار زیادی هم دارد. از طرف دیگر مرگ ‌و میر و عوارض آن هم بالا است. سال ۲۰۱۹ حدود ۴.۲ میلیون نفر از جمعیت دنیا به خاطر دیابت از بین رفتند یعنی تقریبا ۱۱.۳ درصد کل مرگ و میرهای جهان بابت دیابت و عوارض آن بوده است.

وی افزود: گفته می‌شود که تقریبا  هر هشت ثانیه در دنیا یک نفر به خاطر دیابت از دنیا می‌رود. در واقع مرگ‌ و میر ناشی از دیابت و عوارض آن از جمع مرگ‌ومیر در بیماری‌های واگیری مثل سل، مالاریا و ایدز بیشتر است. در مناطقی که از سیستم بهداشتی بالاتری برخوردارند مثل منطقه اروپا ۷۴ درصد مرگ‌و میر ناشی از دیابت در سنین بالای ۶۰ سال است در صورتی که در منطقه ما متاسفانه نصف این مرگ‌ومیرها در سنین زیر ۶۰ سال اتفاق می‌افتد. یعنی جمعیت جوان ما بیشتر دچار مرگ ناشی از دیابت می‌شوند.

نیکوسخن گفت: از لحاظ درمان هم کار زیادی انجام نشده و پیشرفت درمانی آن در مقایسه با آمار افزایشی رشد آن در جهان و در کشور ما تقریبا ناچیز است. پس شیوع دیابت روز به‌ روز در حال افزایش است و مرگ‌ و میر آن در جهان در حال افزایش است و درمان آن خیلی هم موفقیت‌ آمیز نبوده ‌است.

وی ادامه داد: درمان دیابت را شاید کمتر از ۱۰۰ سال است که با پیدایش انسولین داریم. اکنون در سال ۲۰۲۰ ما بیش از ١٠٠ نوع دارو برای درمان دیابت داریم ولی متاسفانه باز هم آماری که انجمن دیابت آمریکا ADA دارد تنها ۱۴ درصد بیماران دیابتی هستند که به کنترل مناسب  قند و فشار و چربی و شرایط بدون دخانیات باهم می‌رسند و بر اساس مطالعات مختلف هنوز ۳۳ تا ۴۹ درصد به کنترل‌های مناسب و حتی یکی از اینها دسترسی پیدا نمی‌کنند. یعنی عملا می‌توان گفت نتوانسته‌ایم برای دیابت کاری انجام دهیم و متاسفانه دیابت سونامی قرن ما شده‌است. اکنون مشکل اصلی ما بیمارهای غیرواگیر و در راس آن دیابت است. چون مشکلی که ما در دیابت داریم به اهمیت خودمراقبتی در دیابت برمی‌گردد.

نیکوسخن که موضوع بررسی رویکردهای بیمار محور در مدیریت دیابت و چاقی در این رویداد سخنرانی کرد، افزود: افراد مبتلا به دیابت ۹۹ درصد از زمان خود را به تنهایی می‌گذرانند و فقط یک درصد زمان‌ را با تیم درمانی و پزشک خود هستند که همین موضوع نشان می‌دهد چقدر خودمراقبتی دیابت و آموزش آن به افراد دیابتی و اقشار مرتبط با دیابت اهمیت دارد.

وی گفت: این خودمراقبتی نیاز به مهارت‌هایی دارد که ما به آن می‌گوییم توانمندسازی فرد دیابتی. خودمراقبتی با آموزش شروع می‌شود بنابراین امروزه توصیه می‌شود که هر فرد دیابتی حداقل باید ۱۰ ساعت آموزش ببیند. این آموزش‌ها بهتر است که به صورت گروهی و حضوری باشد که البته در شرایط شیوع کووید ۱۹ ناگزیر باید به همان شکل مجازی و آنلاین صورت گیرد.

رئیس کمیته آموزش فدراسیون بین‌المللی دیابت در منطقه، افزود: در این آموزش‌ها باید همه جنبه‌های زندگی بیمار را از نظر فکری، فرهنگی، جسمی و روانی در نظر گرفت و نیاز به افراد آموزش‌دیده‌ای داریم که خودمراقبتی را به این افراد آموزش دهند. افرادی که یاد گرفته‌اند چطور به بیماران دیابتی آموزش بدهند. آموزش‌ها باید بر اساس استانداردهای مراقبتی کشوری باشد و ما باید یک استاندارد کشوری داشته‌باشیم که آموزش‌ها را بر اساس آن پیش ببریم.  

نیکوسخن در حاشیه این وبینار، اظهار کرد: دیابت بیماری است که تا ۸۰ درصد قابل پیشگیری است و باید در این مورد راهکار و برنامه‌هایی داشته باشیم. افراد مبتلا به دیابت باید آموزش‌های مستمر ببینند. آموزش پزشکانی که باید این بیماران را درمان کنند هم از ضروریات است چراکه آنها باید با جدیدترین متدهای روز جهان همگام باشند. رسانه‌ها، اثرگذاری مستقیمی بر سبک زندگی جامعه و آموزش همگانی در زمینه دیابت و پیشگیری از آن دارند.

وی گفت: سیاست‌گذاران بهداشتی کشور نقش چشمگیری در بهبود وضعیت دیابت در کشور دارند و باید برای این موضوع آموزش ببینند. وقتی مسئولان ما به این باور نرسیدند که آموزش دیابت رکن اساسی کنترل آن است بیمه آموزش دیابت هم اتفاق نمی‌افتد. در نتیجه هزینه‌های افزایش ابتلا به بیماری گریبان جامعه را می‌گیرد. در همه کشورهای پیشرفته دنیا اولین پله درمان دیابت را آموزش می‌دانند. بیمه‌ها هم باید به این اعتقاد برسند که آموزش در کاهش هزینه‌های دیابت بسیار موثر است. دانش‌آموزان هم ارکانی از جامعه هستند که می‌توانند سبک درست زندگی و برخورد با دیابت را به همسالان خود آموزش دهند. آنها می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا سبک زندگی برای خود انتخاب کنند که باعث چاقی آنها نشود.

نیکوسخن افزود: چاقی یک مشکل ظاهری نیست و بیماران و مسئولان باید به‌ عنوان بیماری به‌ آن نگاه کنند که نیاز به درمان مشاوره و مراقبت دارد. حتی یک کیلوگرم کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن می‌تواند ریسک ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله دیابت را کمتر کند و از همین رو نیاز به دارو، درمان‌های جدی‌تر مانند جراحی، روش‌های نوین درمانی و...، دارد که در سیستم سلامت کشور باید به آنها توجه شود. ما هنوز به این نتیجه نرسیدیم که چاقی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها است و درمان مناسب به آموزش همگانی نیاز دارد.