شروط پذیرش بازگشت آمریکا به برجام/ ذوقی از آمدن «بایدن» نداریم

سید عباس عراقچی امروز (چهارشنبه) در گفتگویی با اشاره به انتخابات، آمریکا گفت: بنده به عنوان یک کارشناس روابط بین‌الملل عبارت بهتری نسبت به عبارتی که مقام معظم رهبری درباره انتخابات آمریکا استفاده کردند، نمی‌توانم به کار ببرم. واقعاً این انتخابات تماشایی است.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه تاکید کرد: کشوری که ادعای بزرگترین دموکراسی دنیا را دارد و قدیمی‌ترین سنت‌های دموکراتیک در آن حاکم است به وضعیتی می‌رسد که همه مواردی که کشورهای دیگر را به آن متهم می‌کردند الان در داخل خودشان اتفاق می‌افتد که همدیگر را به تقلب متهم کنند و کل انتخابات را به خاطر تقلب‌هایی که مدعی هستند، فاسد بدانند.

وی تاکید کرد: اینکه طرفداران خودشان را به خیابان بکشانند، اردوکشی‌های خیابانی کنند و چیزهایی که به دیگران خرده می‌گرفتند و بعضاً مسخره می‌کردند الان خودشان تجربه می‌کنند؛ آنها هیبت دروغین دموکراسی آمریکایی را کاملاً نشان داد و این هیبت را فرو ریخت و نشان داد که آنها هم از چه نقاط ضعف ساختاری برخوردار هستند.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه انتخابات آمریکا واقعیت دیگری را هم نشان داد و آن دو قطبی شدن جامعه آمریکا است، اظهار داشت: آمریکا به شرایطی رسیده که دقیقاً دو قطب تقریباً مساوی در آن وجود دارد و این دو قدرت با یکدیگر رقابت می‌پردازند و نمی‌توانند همدیگر را تحمل کنند.

عراقچی با اشاره به اینکه ترامپ با همه خصایصی که از او می‌شناسیم تقریباً ۵۰ درصد جامعه آمریکا به وی رای می‌دهند، تصریح کرد: علی رغم آن خصایص و رذایلی که در شخص ترامپ وجود دارد نصف جمعیت آمریکا طرفدار او هستند که به نظرم این موضوع قابل مطالعه است و این موضوع می‌تواند تهدیدی برای جهان باشد.

وی افزود: ترامپ چه برود چه نرود ولی تفکر «ترامپیست» و فکری که خود را برتر از همه دنیا می‌داند و قائل به هیچ همکاری نیست و همه توافقات و تعاملات بین المللی را کنار می‌گذارد و خود را اول می‌داند و هر چیز را قربانی می‌کند، در جامعه آمریکا ۵۰ درصد طرفدار دارد و این نشان می‌دهد که رهبران آمریکا غیر از خودشان جامعه آمریکا را هم به سمت انحطاط سیاسی پیش بردند و اینها چیزهایی است که دنیا به آن توجه می‌کند.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه درباره رفتارهای دو ماه آینده ترامپ، تاکید کرد: این روزها حدس و گمان‌هایی زده می‌شود و شایعاتی وجود دارد مبنی براینکه در دو ماه آینده ترامپ در سطح بین المللی و به خصوص در رابطه با ایران چه می‌خواهد بکند.

عراقچی گفت: ترامپ نشان داد که به چیزی پایبند نیست و هر کاری ممکن است انجام دهد بنابراین ما باید این را بدانیم ولی نکته دوم که از نکته اول مهمتر است، اینکه هر کاری هم انجام دهد نتیجه‌ای نخواهد گرفت.

وی اضافه کرد: ترامپ چهار سال هر کاری خواسته کرده است و خودشان دو سه هفته پیش گفتند دیگر تحریمی نمانده که بخواهیم اضافه کنیم بعد دوباره از سیلاب تحریم‌های جدید نام می‌برند. مشخص است که می‌خواهند با فضای روانی ما بازی کنند و نسبت به آینده نا امید کنند.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه تصریح کرد: سیاست فشار حداکثری آمریکا غیر از تحریم‌هایی که در عرصه میدانی تحمیل کرد و فشارهایی که در فضای بین‌المللی وارد آورد، به لحاظ ذهنی و فکری هم خیلی کار کرد و سعی کرد مقاومت مردم ایران را بشکند ولی ناموفق بود.

عراقچی گفت: الان یکی از نکاتی که همه دنیا در مورد آن صحبت می‌کنند و همه دنیا پذیرفته‌اند این است که سیاست فشار حداکثری سیاست شکست خورده و به هیچیک از اهداف خود نرسیده البته نمی‌گویم برای ما هزینه و سختی نداشته است ولی سیاست ما مقاومت بوده و این مقاومت را به احسن وجه تا آخر جلو بردیم و ایستادگی کردیم.

وی خاطرنشان کرد: در دو ماه آینده ممکن است ابعاد جدیدی به این فشار اضافه کنند، بعضی‌ها می‌گویند می‌خواهد زمین سوخته تحویل دولت بعدی بدهد. به نظر من کاری بیشتر از این تا الان انجام داده نمی‌تواند انجام دهد مگر یکسری تلاش‌هایی که روی روان مردم تاثیرات منفی بگذارد که باید مراقب باشیم.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه تصریح کرد: مردم ما تا الان در برابر این سیاست به خوبی ایستادگی کردند و در آینده هم ایستادگی خواهند کرد.

عراقچی درباره سیاست بایدن درخصوص «برجام»، گفت: در خصوص برجام باید بگویم ما نه از ماندن آقای ترامپ وحشت زده می‌شویم نه از آمدن بایدن ذوق زده می‌شویم ما بر اساس منافع خودمان تصمیم می‌گیریم و رفتار می‌کنیم.

وی تصریح کرد: آقای بایدن و حزب دموکرات در مانیفست سیاسی خود قبل از انتخابات اعلام کردند که می‌خواهند به برجام برگردند که البته راه برای بازگشت به برجام بسته نیست. میز مذاکرات برجام و میز ۱+۵ را ما ترک نکردیم آنها ترک کردند و می‌توانند دوباره برگردند ولی چالش‌هایی هم وجود دارد.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه تاکید کرد: باید بپذیریم در چهار سال گذشته واقعیاتی اتفاق افتاده و تحولاتی در عرصه میدانی و سیاسی رخ داده که باید مد نظر قرار بگیرد و در مورد آن صحبت و تفاهم شود. این‌طور نیست که برجام دروازه‌ای باشد که هر کس هر وقت خواست برود و هر وقت خواست برگردد به هر حال قواعد و شرایطی دارد که باید مذاکره کرد ولی راه بازگشت باز است.

عراقچی تاکید کرد: ما منتظر می‌مانیم که بایدن سرکار می‌آید و آیا لابی‌های صهیونیستی و غیرصهیونیستی اجازه می‌دهند که آمریکا سیاست خود را عوض کند ضمن آنکه با چه رویکردی می‌خواهد بیاید که ما براساس منافع خودمان تصمیم خواهیم گرفت که آیا با تقاضای آمریکا برای ورود مجدد به برجام چگونه برخورد کنیم.

وی اظهارداشت: طبیعتاً نیاز به یک سری مقدمات و گفتگوها و صحبت‌هایی وجود دارد که به یک تفاهمی برای چگونگی بازگشت به برجام داشته باشیم.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: اگر آمریکا برگردد تمامی تحریم‌هایی که گذاشته‌اند، باید برداشته شود یعنی این نه شرط برجام و بلکه خود برجام است. حضور آمریکا در برجام یعنی برداشتن همه تحریم‌هایی که به خاطر موضوع هسته‌ای به مردم ایران تحمیل کردند بنابراین به طور طبیعی باید این اتفاق بیفتد که البته چالش‌های دیگری هم هست که باید درباره آنها صحبت کنیم و شرایط بازگشت آمریکا به برجام را به گونه‌ای که منافع مردم ایران تامین شود را فراهم کنیم.

وی ضمن تکذیب تعطیلی رایزنی‌های اقتصادی و بازرگانی سفارت‌خانه‌ها، گفت: رایزنی‌های بازرگانی و رایزنی‌های اقتصادی ما توسط وزارت امورخارجه اعزام نمی‌شوند بلکه از سوی وزارت صمت اعزام می‌شوند اما همه سفارتخانه‌های ما رایزن اقتصادی و کارشناس اقتصادی که خود وزارت خارجه اعزام کرده را دارند.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه افراد و تعداد آنها مهم نیست بلکه مهم مأموریت هایی هست که به سفارتخانه‌های ما داده می‌شود، افزود: الان در شرایط تحریمی سفارتخانه‌های ما در خارج از کشور چند ماموریت دارند که اولین آن ماموریت اقتصادی است.

عراقچی گفت: خود سفیر و همه کارمندان از نظر ما رایزنان و کارشناسان اقتصادی هستند و باید ماموریت‌های اقتصادی را دنبال کنند که در راس آنها مقابله با تحریم و راههای جبرانی برای عبور از سدهایی است که آمریکا ایجاد کرده است.

وی با اشاره به اینکه یک مقدار تعدیل نیرو بوده آن هم به خاطر کمبودهای بودجه‌ای و بعضی تحولات ساختاری تغییراتی داده‌ایم، گفت: به نظر من اصلاً این موضوع که کجا رایزن داریم یا نداریم مهم نیست، مهم این است که کل سفارتخانه الان رایزن اقتصادی است و خود سفیر و همه کارمندان ماموریت اقتصادی دارند.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه تاکید کرد: ماموریت دوم سفارتخانه‌های ما که بسیار مهم است، جلوگیری از اجماع سازی آمریکا علیه ایران است که نمود آن را مدتی پیش دیدید که چگونه آمریکا وقتی در شورای امنیت خواست «مکانیسم اسنپ بک» را فعال کند جامعه جهانی در مقابل آمریکا ایستاد و آمریکا نتوانست اجماعی علیه ما ایجاد کند و خود آمریکا منزوی شد.

عراقچی گفت: بنابراین ما به جای اینکه در نمایندگی‌هایمان به افراد نگاه کنیم، باید به ماموریت‌ها نگاه کنیم که الان ماموریت‌ها دقیق است و ماموریت اقتصادی در راس آن است. سفرای ما باید در دسترس باشند و باید با ایرانیان خارج از کشور در ارتباط باشند. سفرای ما وظیفه دارند با ایرانیان مقیم، بازرگانان ارتباط مستقیم داشته و مشکلات آنها را رفع و به طرف‌های داخلی وصل کنند. هر جایی سفیر و نمایندگی ما کوتاهی کرده حتماً به وزارت خارجه اطلاع داده شود.

عراقچی همچنین دربخش دیگری از گفتگوی خود با برنامه صبح بخیر ایران که از شبکه اول سیما پخش می‌شد درباره آخرین وضعیت پول‌های بلوکه شده نیز، گفت: در این زمینه رایزنی‌هایی با کشورهایی مورد نظر داریم و هر روز به طور خاص رایزنی با عراق، کره جنوبی و ژاپن داریم به خاطر اینکه مبالغی که در این کشورها هست بیشتر از کشورهای دیگر است.

وی افزود: موانعی که وجود دارد مقداری واقعی است. به هر حال تحریم‌های آمریکا و تهدید آمریکا به اینکه اگر این پول‌ها را بلوکه نکنند و به ایران بدهند با مجازات‌های آمریکا مواجه خواهند شد اگر چه غیرقانونی است اما به خاطر سلطه مالی آمریکا یک واقعیت است که باید بپذیریم. یک مقداری هم بهانه جویی است که آن کشورها از فرصت سوء استفاده هم می‌کنند. با اینکه گاهی اوقات راه‌هایی هم باز می‌شود می‌توانند انجام دهند ولی به بهانه تحریم‌ها خودداری می‌کنند.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه رایزنی‌های ما به طور مستمر وجود دارد، تاکید کرد در قالب مکانیسم‌های خلاقانه‌ای که توانستیم ابداع کنیم بخشی از این پول‌ها برگشته است. بقیه هم در حال کار است.

عراقچی با اشاره به بحران قره باغ تحولات اخیر این منطقه، هم گفت: وقوع این بحران در مرزهای شمالی ایران نگرانی‌های بسیاری را برای ما فراهم کرده بود. ما با آذربایجان وارمنستان روابط دوستانه و تاریخی داشته و داریم، البته با آذربایجان به خاطر هموطنان آذری زبان خودمان روابط عمیق‌تر بوده است و با ارمنستان هم باز به خاطر هموطنان ارمنی، ارتباطات خوبی داشته و داریم.

وی افزود: در بعضی مواقع این درگیری‌ها خسارت‌هایی را در مرزهای ما به بار آورد و نگرانی‌های دیگری پدید آمد که اقتضا می‌کرد این درگیری سریع‌تر پایان یابد.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به ریشه‌های تاریخی تنش بین آذری‌ها و ارامنه، افزود: شرایط اقتضا می‌کرد ایران نقش خود را در کاهش این درگیری و حتی امکان خاتمه آن ایفا کند.

عراقچی اضافه کرد: ما طرح پیشنهادی را با مشورت‌هایی که با همه طرف‌ها داشتیم، آماده کردیم و بعد قرار شد این طرح را در سفر به منطقه ارائه کرده و هم تلاش کنیم در مورد اصول این طرح اجماع به وجود بیاید و هم از طرف دیگر نگرانی‌های ایران را به این کشورها منتقل کنیم.

وی گفت: اصولی و چهارچوبی که برای یک آتش‌بس و شروع مذاکرات معرفی کردیم، جای خود را باز کرد و توافقی که نهایتاً دو شب گذشته بین ارمنستان و آذربایجان با وساطت روسیه صورت گرفت، در حقیقت در همان چارچوب طرح جمهوری اسلامی و براساس پیشنهادات ما بوده است.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه با بیان اینکه مهمترین اصل در این زمینه آزادسازی مناطق اشغالی آذربایجان بوده است، تاکید کرد: موضع ایران از روز اول این درگیری‌ها مخالفت با اشغالگری بوده است. ما علیرغم روابط خوبی که با این دو کشور داشتیم ولی مخالفت با اشغال از همان ابتدای درگیری از اوایل دهه ۹۰ موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران بوده است و این موضع را در طول ۳۰ سال گذشته حفظ و در این راستا تلاش کردیم.

عراقچی با بیان اینکه ارمنستان و جمهوری آذربایجان خودشان ترجیح دادند که امور از طریق گروه مینسک حل شود اما این گروه هم در ۳۰ سال گذشته نتوانست این بحران را حل و فصل کند و نهایتاً به درگیری منجر شد، گفت: آتش بسی که این روزها برقرار شده طبق همان پیشنهاد ما برقرار شده است و بر اساس جدول زمانی ارمنستان از سرزمین‌های اشغالی خارج شده و حقوق ارامنه و امنیت آنها باید تضمین شود و بازگشت آوارگان و تبادل اسرا و اجساد همه اینها پیش‌بینی شده بود.

وی تاکید کرد: بر اساس یک سری اصول و مبانی بین‌الملل که از نظر ما تغییرناپذیر هستند و مهمترین آنها حفظ تمامیت ارضی همه کشورها و احترام به حاکمیت کشورها، تغییرناپذیری مرزها و حفظ ژئوپلتیک سیاسی منطقه است، اینها نگرانی‌های بود که ما منتقل کردیم.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با بیان اینکه نگرانی‌های خود را خیلی صریح به همه طرف‌های درگیر منتقل کردیم، گفت: حضور نیروهای تکفیری قطعاً خطراتی برای امنیت منطقه به دنبال خواهد داشت و حضورشان در این بحران غیر ضروری بوده و الان که آتش‌بس شده حتماً باید از منطقه خارج شوند و ما حضور اینها را در مرزهای با تحمل نخواهیم کرد.

عراقچی افزود: نقش توطئه آمیز رژیم‌صهیونیستی در این درگیری هم کاملاً مشهود است واین هم نگرانی‌هایی را برای آینده منطقه ایجاد می‌کند این هم نکته‌ای بود که به همه طرف‌هایی که به نوعی درگیر بودند، تذکر و هشدار دادیم که نباید اجازه دهند این رژیم بتواند در منطقه جای پایی را به دست بیاورد که نقطه‌ای برای تنش و بحران دائم در منطقه ایجاد کند.

وی با تاکید براینکه آنها قطعاً هیچ نیت خیری در کمک به هیچ کشور منطقه ندارند و پیگیر سیاست‌های خباثت آمیز خود هستند و این نگرانی‌ها منتقل شد، گفت: در این سفر هم به خاتمه درگیری‌ها و هم انتقال نگرانی‌ها بسیار مفید و لازم بود.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه حضور نیروهای تکفیری در این بحران، فاقد هر گونه توجیه است، گفت: هیچ توجیحی برای حضور این افراد وجود ندارد. همه باید بدانند که حضور این‌ها در نزدیکی مرزهای ما به هیچ وجه تحمل نخواهد شد و هر اقدامی که لازم شد و به صورت مستقل انجام خواهیم داد.

عراقچی افزود: این نگرانی در حال رفع شدن است و کشورهای منطقه به ما اطمینان دادند که حضور این افراد موقتی خواهد بود و آنها به زودی خارج خواهند شد.

وی همچنین درباره خسارت‌هایی که به مناطق مرزی وارد شده، گفت: خوشبختانه ما تلفات انسانی نداشتیم و خسارات‌هایی که به بعضی از روستاها و منازل وارد شده بود، هم خیلی گسترده نبود ما همه اینها را در زمان خود ثبت کرده و طی یادداشتی به طرف‌های ارمنی و آذری تذکر دادیم.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه تاکید کرد: در بعضی مواقع مجبور شدیم هشدار بدهیم که حتماً از مرزهای ما فاصله بگیرند و در تیراندازی‌ها و شلیک‌ها دقت کنند. همه اینها ثبت شده و الان هم ازستاد کل و وزارت کشور خواستیم که جمع‌بندی خسارت‌ها را به ما بدهند که ما اینها را برای طلب خسارت‌های وارده از دو کشور پیگیری کنیم.

عراقچی با بیان اینکه یکسری خسارت‌ها هم به خاطر استمرار درگیری‌ها در ۳۰ سال گذشته بوده است، اظهار داشت: به عنوان مثال سد خداآفرین با هزینه جمهوری اسلامی در توافق مشترک با آذربایجان ساخته شده است در حالی که این سد تحت اشغال ارمنستان بود ما با آذربایجان توافق کردیم و سد را خودمان ساختیم و هزینه آن را هم دادیم.

وی افزود: قریب ۱۰ سال است که این سد آماده بهره‌برداری به دلیل همین درگیری‌ها، اشغال و عدم امکان حضور طرف آذری در سد و ساخت نیروگاهی که در طرف آنها بود، به بهره‌برداری کامل نرسید.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد: با بازگشت سرزمین‌های اشغال شده به آذربایجان و صلحی که در مناطق برقرار می‌شود، هم مناطق مرزی ما آرامش باشند و هم امکان بهره برداری از سد فراهم شود.

عراقچی با بیان اینکه در تعاملات اقتصادی و تجاری مرزی وضعیت متفاوت خواهد شد، گفت: از فرصت‌هایی که خاتمه درگیری‌ها برای ما به وجود آورده که باید از آنها هم استفاده کنیم.

وی درباره نقشه راه ۲۵ ساله ایران و چین گفت: اتفاق جدیدی رخ نداده و سند توسط طرف چینی در حال بررسی است. این سند دو سه مرتبه بین ما و چین رد و بدل شده است. آنها دیدگاه‌های خود را منتقل و ما بررسی و نظرات خود را گفتیم.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه با بیان اینکه آخرین دیدگاه‌های خود را به طرف چینی منتقل و منتظریم جواب بدهند، تاکید کرد: امیدواریم در آینده نزدیکی به تفاهم مشترکی برسیم که این سند آماده امضا شود.

عراقچی گفت: این سند راه فعالیت‌های اقتصادی ایران و چین در ۲۵ سال آینده را روشن و مسیری را برای آن ایجاد می‌کند و موانع را سعی می‌کند برطرف کند که ما و چین یک افق ۲۵ ساله را داشته باشیم و در قالب آن حرکت کنیم و از منافع آن بهره‌مند شویم.

وی با بیان اینکه معاون دیپلماسی وزارت خارجه مسئول و پیگیر است، افزود: توافقات سیاسی به خصوص وقتی چشم انداز طولانی مدت را در نظر می‌گیرد خیلی اسناد آسانی برای مذاکره نیست و کشورها باید منافع خود را ارزیابی کنند. توافق کردن در این زمینه کار آسانی نیست. دوستان در چین با ملاحظه و دقت این موارد را دنبال می‌کنند.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه تصریح کرد: چین با توجه به سیاست خاص اقتصادی در سال‌های اخیر توانسته خود را به رده جهانی برساند و رقیب جدی آمریکاست و باعث برخوردهایی با آن شده و طبیعی است با طمانینه در این زمینه تصمیم بگیرند و ما هم عجله نداریم و منتظریم دیدگاه آنها را بشنویم.

عراقچی خاطرنشان کرد: اینگونه نیست که اگر توافق با چین امضا شود معجزه اقتصادی رخ بدهد. روند موجود قالب بهتر و چشم انداز طولانی‌تر می‌گیرد.

وی درباره پیام سفر ظریف به سه کشور آمریکای لاتین نیز گفت: هدف اصلی وزیر خارجه شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور بولیوی بود و ما از این فرصت استفاده کرده و ونزوئلا و کوبا را نیز به سفر اضافه کردیم. اینها دوستان ما در آمریکای لاتین هستند و مراودات خاص سیاسی و اقتصادی با آنها داریم.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: هم زمانش بود که مروری بر روابط داشته باشیم و هم به جهت تلاقی با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این پیام در آن بود که آنچه برای ما اهمیت دارد دوستانمان هستند و اینکه فکر کنید در تهران نشسته باشیم و ببینیم در آنجا چه اتفاقی می‌افتد، این گونه نیست و سیاست ما یک سیاست پویا است و ارتباطات خودش را با طیف وسیعی از کشورها در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا و منطقه غرب آسیا دارد و یکسویه نیست.