پژوهشگاه اتاق فکر دستگاه قضا است

سید حجت اله علم الهدی، در مراسم انعقاد تفاهم نامه با واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه پژوهشگاه قوه قضائیه برای رفع نیازهای دستگاه قضائی، حول محور مباحث حقوقی، فناوری اطلاعات و آمار، آرای قضائی، مدیریت و اقتصاد، جامعه‌شناسی، روانشناسی و علوم تربیتی، فلسفه و تاریخ فعالیت می‌کند، اظهار کرد: تاکید ریاست قوه قضائیه بر این بوده که نه تنها از ظرفیت پژوهشگاه بلکه از تمام ظرفیت‌های بیرون از مجموعه نیز استفاده شود.

وی همچنین با اشاره به تاریخچه تأسیس پژوهشگاه قوه قضائیه در سال ۱۳۹۱، گفت: ۶ پژوهشکده در پژوهشگاه قوه قضائیه فعال است که به حوزه‌های حقوقی محدود نیستند و فراخور نیازهای قوه قضائیه در سایر رشته‌ها نیز ورود می‌کنند.

پژوهشگاه اتاق فکر دستگاه قضا محسوب می‌شود

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با بیان اینکه این پژوهشگاه یک نهاد علمی وابسته به نهاد حاکمیتی است، گفت: یکی از اتفاقات خوب در مجموعه این بوده که مطالعات، نیازسنجی‌ها و پژوهش‌ها، کاربردی، عملیاتی و تقاضامحور است و ما به نوعی اتاق فکر محسوب می‌شویم.

وی با اشاره به اینکه سعی داریم از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی استفاده کنیم، افزود: پژوهشگاه قوه قضائیه نقش واسطه‌گری بین مراکز علمی و قوه قضائیه را ایفا می‌کند.

تقویت ارتباط قوه قضائیه با نهادهای علمی

علم الهدی در ادامه عنوان کرد: ما از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری در جهت رفع نیازهای قوه قضائیه حمایت کرده و دانشگاه‌ها نیز می‌توانند از ظرفیت دستگاه قضا در زمینه شرکت در کارگاه‌های علمی و پژوهشی و همچنین بازدید از مراکز قضائی بهره‌مند شوند.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به ارتباط دانشجویان حقوق با قوه قضائیه، گفت: این ارتباط دو سویه با دستگاه قضا، نه تنها مطالبه استادان و دانشجویان بوده بلکه یک نیاز محسوب می‌شود تا دانشگاهیان، دانش حقوق خود را به صورت کاربردی مشاهده کنند.

وی با بیان اینکه رویکرد جدید قوه قضائیه، افزایش ارتباط با نهادهای علمی و استفاده از ظرفیت آنها است، گفت: باید در جهت تقویت و کاربردی شدن پژوهش‌ها و ارتباط با نهادهای علمی گام‌های موثرتری برداریم.

رویکرد پژوهشگاه مدیریت پژوهشی است

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با بیان اینکه رویکرد این پژوهشگاه مدیریت پژوهشی است، افزود: تلاش ما این بوده که با مراکز آموزشی و پژوهشی مکاتبه کرده و از آنها در امور پژوهشی حداکثر استفاده را داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه دانشگاه آزاد ظرفیت منحصر به فردی دارد که در این زمینه می‌تواند ارتباط و هماهنگی بیشتری با دستگاه قضائی داشته باشد، افزود: در این ارتباط دو سویه نیز دانشگاه‌ها می‌توانند از ظرفیت‌های قوه قضائیه استفاده کنند، به طورکلی ما به عنوان واسطه بین نهادهای علمی و قوه قضائیه عمل کرده و اکنون برای همکاری بیشتر اعلام آمادگی می‌کنیم.

علم الهدی در ادامه با بیان اینکه هدف ما این است که نیروهای مستقر در پژوهشگاه بتوانند سایر نیروها را مدیریت و بر پژوهش آنها نظارت کنند، گفت: ما در پژوهشگاه، تیم چابکی برای پیگیری اقدامات پژوهشی داریم.

وی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های قوه قضائیه برای دانشگاه‌ها، افزود: برگزاری دادگاه‌های مجازی، نشست‌های علمی و جلسه نقد آرای قضائی با حضور قضات و استادان دانشگاه برگزار می‌شود که این امر خود ارتباط با دانشگاه‌ها بوده و خوشبختانه مورد استقبال دانشجویان نیز قرار گرفته است.

ظرفیت دانشگاه‌ها در خدمت قوه قضائیه

در ادامه رضا مسعودی، رئیس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی یکی از آسیب‌های جدی پژوهش در دستگاه‌های اجرایی را بحث متولی‌گری دانست و اظهارکرد: معمولاً بسیاری از دستگاه‌ها و وزاتخانه‌ها مانند وزارت صنعت و معدن، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و حتی وزارت راه و شهرسازی، اقدامات پژوهشی انجام می‌دهند اما تنها نتیجه آن تحمیل هزینه سنگین است.

وی در ادامه با اشاره به اقدامات پژوهشی و همکاری با دانشگاه‌ها، بیان کرد: بهترین اقدام این است که پژوهشگاه قوه قضائیه در حوزه مدیریت پژوهشی ورود کند به این شکل که پل ارتباطی سیستم قضائی با دانشگاه باشد نه متولی امر؛ درواقع در مباحث پژوهشی نقش نظارتی داشته باشد.

مسعودی با اشاره به اینکه پژوهشگاه می‌تواند در راستای آینده پژوهی حوزه قضا در کشور گام برداشته و به عنوان مغز متفکر دستگاه قضا در این حوزه محسوب شود، افزود: در این میان پژوهشگاه با تشکیل کارگروه مشترک با دانشگاه می‌تواند بر پایش مسائل نظارت کند.

وی در ادامه با اشاره به نقش پژوهشگاه قوه قضائیه در بحث آمار نیز، گفت: این پژوهشگاه می‌تواند به دستگاه قضا در خصوص تصمیم گیری‌ها، خوراک آماری ارائه دهد که البته این امر با همکاری دانشگاه‌ها امکان پذیر خواهد بود.

رئیس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اولویت‌های قوه قضائیه در حوزه‌های مختلف باید تعریف و استادان و دانشجویان به خدمت دستگاه قضا گرفته شوند، اظهار کرد: برای این منظور می‌توانیم در مراکز رشد با پژوهشگاه همکاری داشته باشیم به این شکل که شرکت‌های خدماتی در مراکز رشد دانشگاه‌ها مستقر شوند و هدایت آنها در جهت کاهش بار قوه قضائیه بر عهده پژوهشگاه باشد.

مسعودی در ادامه با اشاره به اعلام آمادگی در زمینه هرگونه همکاری با پژوهشگاه، گفت: موضوع دیگر این بوده که اگر پژوهشگاه قوه قضائیه مسائل مورد نیاز خود را به عنوان پژوهش به استادان بارز ما ارائه دهد و آنها در این زمینه نقشه راه را مشخص کنند، بسیاری از مشکلات و چالش‌های قوه قضائیه حل خواهد شد.

استفاده از قضات در دانشکده حقوق

رئیس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه با بیان اینکه همکاری ما با سیستم چابک پژوهشگاه می‌تواند خدمات خوبی به قوه قضائیه ارائه دهد، گفت: تشکیل کارگاه‌ها با همکاری دانشگاه برای قضات می‌تواند از دیگر اقدامات مشترک باشد.

مسعودی در ادامه با اشاره به استخراج داده و آمار در زمینه حل مشکلات قوه قضائیه، گفت: با تحلیل آماری نه تنها مباحث و مشکلات دستگاه قضا بلکه موضوعات مربوط به کشور نیز قابل حل خواهد بود.

وی با اشاره به اقدام ارزشمند پژوهشگاه در زمینه مطالعات بین رشته‌ای، ادامه داد: ترکیب پژوهش در آمار و حقوق و روانشناسی و… در کنار یکدیگر بسیار ارزشمند بوده و به نوعی می‌تواند در کشور بسیاری از مسائل را حل کند.

رئیس واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آموزش در دانشکده حقوق، اظهار کرد: از به کارگیری قضات باسابقه برای آموزش در دانشکده حقوق استقبال می‌کنیم، درواقع دانشکده حقوق ظرفیت بسیاری داشته و ما می‌توانیم با همکاری با پژوهشگاه و به کارگیری قضات باسابقه، خبره و بارز شاهد تحول در این دانشکده باشیم.

وی در ادامه با اشاره به برگزاری کارگاه‌های دو روزه برای قضات با همکاری دانشگاه نیز، گفت: درواقع با حضور قضات در این کارگاه‌ها و آموزش‌های لازم به آنها می‌توانیم شاهد تحول در دستگاه قضا باشیم.

مسعودی با اشاره به اینکه به دنبال عملیاتی شدن تفاهم نامه هستیم، افزود: موضوع دیگر که حائز اهمیت بوده، موضوع مسئله‌محوری و پایش محتوا است که با همکاری دانشگاه و پژوهشگاه می‌توان مسائل را شناسایی و در جهت حل آنها اقدام کرد.

به دنبال نهایی شدن سامانه "تناد دو" هستیم

در ادامه روح‌الله قلی خانی، رئیس پژوهشکده استخراج و انتشار آرا و رویه قضائی پژوهشگاه قوه قضائیه، بیان کرد: درست است که وجه غالب پژوهشگاه قوه قضائیه حقوقی است ولی این مجموعه در زمینه مطالعات پایه، آمار و فناوری اطلاعات و سایر رشته‌ها نیز فعالیت می‌کند.

وی با بیان اینکه در مطالعات پایه موضوعاتی از جمله حقوق و اقتصاد، حقوق و روانشناسی، حقوق و فلسفه، حقوق و تاریخ و حتی آینده پژوهی مورد بررسی و پژوهش قرار می‌گیرند، گفت: در این میان با استفاده از مطالعات پایه می‌توان بسیاری از مشکلات کشور را با روش آرا و استقرایی، آسیب شناسی و حل کرد.

قلی خانی در ادامه با بیان اینکه سالانه حدود ۷ میلیون رأی صادر می‌شود که فرآیند محور بوده و کاهش آن با پژوهش مطالعات پایه امکان‌پذیر است، گفت: با استفاده از بانک اطلاعات آرای قضائی در قوه قضائیه، مطالعات پایه و آماری، می‌توان موضوعات در تمام زمینه‌ها را شناسایی کرد، لذا کار پژوهشی تنها مربوط به بعد حقوقی نیست.

رئیس پژوهشکده استخراج و انتشار آرا و رویه قضائی پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به اینکه به دنبال نهایی شدن سامانه "تناد دو" هستیم، افزود: باید مشکلات را از کف میدان شناسایی و حل کنیم.

قلی خانی با اشاره به اینکه باید با اولویت بندی و مسئله یابی مشکلات را حل کرد، ادامه داد: در خصوص موضوع زبان‌شناسی نیز باید بگویم که در نقد آرا باید رویکرد ساختاری، زبانی و محتوایی مورد توجه قرار گیرد؛ در حقیقت در نقد آرا، "زبان‌شناسی حقوق" می‌تواند در ارتباط متهم و قاضی کمک شایانی داشته‌باشد.

وی ادامه داد: زبان حقوقی، ادبیات خاص خود را دارد و ما باید زبان‌شناسی در دادرسی‌ها را مدنظر قرار داده و در این زمینه با دانشگاه‌ها همکاری داشته تا شاهد تحول در دستگاه قضائی باشیم.

همکاری در زمینه برگزاری همایش‌های ملی و بین المللی

در ادامه این نشست محمودرضا کریمی، مدیر روابط‌عمومی پژوهشگاه قوه قضائیه بیان کرد: در پژوهشگاه قوه قضائیه ظرفیت خوبی برای همکاری با دانشگاه‌ها وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه راه‌اندازی مرکز نوآوری قوه قضائیه در دستور کار قرار دارد، گفت: پژوهشگاه قوه قضائیه قرار است با هماهنگی‌های به عمل آمده با معاونت علمی ریاست جمهوری به عنوان ارزیاب کارهای استارت آپ های خلاق در زمینه حقوقی باشد که در این امر می‌تواند همکاری‌های مشترک و خوبی به خصوص در توسعه فعالیت‌های نوآورانه در رشته انسانی به ویژه حقوق داشته باشیم.

مدیر روابط عمومی پژوهشگاه قوه قضائیه همچنین بیان کرد: پژوهشگاه آمادگی این را دارد تا در زمینه‌های حقوقی، بین المللی و مباحث اقتصادی و مبارزه با مفاسد و مباحث بانکی کارگاه، نشست‌ها و همایش‌های ملی و بین المللی را به صورت مشترک و با همکاری دانشگاه برگزار کنیم.

کریمی با اشاره به اینکه پژوهشگاه قوه قضائیه از جایگاه ممتازی در قوه قضائیه و نهادهای دولتی و حاکمیتی برخوردار است، خاطرنشان کرد: با توجه به جایگاه پژوهشگاه استادان و قضات بارز و با سابقه‌ای مشغول فعالیت هستند که می‌توان در یک همکاری مشترک از ظرفیت ویژه آنها در بحث آموزشی دانشگاه استفاده کرد.

لازم به ذکر است علم‌الهدی پس از امضای تفاهم نامه از مرکز رشد و نوآوری واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی بازدید کرد.